جشن ثبت موسیقی بخشی های خراسان و تقدیر از مجتبی قیطاقی

مراسم جشن ثبت معنوی موسیقی بخشی‌های خراسان شب گذشته ( یکم تیرماه ) با حضور اهالی موسیقی در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

این مراسم با حضور معاون دفتر مرکزی یونسکو در بانکوک ( ای تین کلمنت )، دبیر کل ملی یونسکو (محمدرضا سعیدآبادی ) ، هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی، حمیدرضا نوربخش مدیر عامل خانه موسیقی، محمد سریر آهنگساز و رئیس هیئت مدیره خانه موسیقی، پیمان سلطانی، نصرالله ناصح‌پور، یونس شکرخواه و تنی چند از هنرمندان موسیقی در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

در بخشی از برنامه ؛ دکتر محمد سریر، محمد رضا سعیدآبادی، ای تین کلمنت، بهروز وجدانی و هوشنگ جاوید و چونلی هان رئیس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران سخنانی را ایراد کردند.( که مشروح آن را در ادامه مطلب آورده شده است ).

همچنین در ادامه فیلم کوتاه « موسیقی بخشی خراسان » همراه با پرونده این اثر که به یونسکو ارسال شده، پخش شد.

مراسم جشن ثبت موسیقی بخشی های خراسان با تقدیر از « مجتبی قیطاقی » نوازنده دوتار، هوشنگ جاوید، انگجی، شروین گودرزی و بهروز وجدانی و نیز با دوتار نوازی هنرمند خراسانی « مجتبی قیطاقی »  به پایان رسید.

 

منبع مطلب و تصاویر : خبرگزاری فارس

                            مشروح جشن ثبت موسیقی بخشی های خراسان

به گزارش خبرنگار موسیقی فارس، در این مراسم که با حضور معاون دفتر مرکزی یونسکو در بانکوک، دبیر کل ملی یونسکو، هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی، حمیدرضا نوربخش مدیر عامل خانه موسیقی، محمد سریر آهنگساز و رئیس هیئت مدیره خانه موسیقی، پیمان سلطانی، نصرالله ناصح‌پور، یونس شکرخواه و تنی چند از هنرمندان موسیقی در خانه هنرمندان ایران برگزار شد، محمد سریر گفت: بحث ثبت میراث معنوی از چند سال پیش در یونسکو مطرح شد و کشورهایی که در حوزه موسیقی نقش فعالی داشتند در این زمینه وارد شدند.

وی ادامه داد: ما نیز در خانه موسیقی و در کمیته ملی موسیقی یونسکو بحث ردیف موسیقی دستگاهی ایران را مطرح و برای ثبت آن اقدام کردیم. با گذشت چند سال و در نهایت با کمک میراث فرهنگی توانستیم این بخش از موسیقی را ثبت کنیم.

موسیقی بخشی خراسان از آذربایجان پس گرفته شد
رئیس هیئت مدیره خانه موسیقی افزود: در روند بررسی موسیقی‌های دیگر مناطق و ثبت‌شان در یونسکو نگاهی به موسیقی خراسان و بخشی‌های خراسان داشتیم که در همین حین نامه‌ای از یونسکو مبنی بر این که دوستان ما در کشور آذربایجان تلاش دارند موسیقی مقامی خراسان را به عنوان میراث خودشان ثبت کنند برای ما ارسال شد. این موضوع با مذاکراتی همراه و خوشبختانه در این زمینه خودمان اقدام کردیم و توانستیم با همراهی همکاران این پرونده را آماده و به سازمان یونسکو برای ثبت ارسال نماییم.
وی ادامه داد: فارغ از بحث ثبت که یک امر جهانی است باید به حمایت‌هایی که بعد از این اتفاق برای حفظ موسیقی می‌افتد نیز توجه داشت. در این حوزه سازمان‌های بین‌المللی و بخش‌های دولتی وارد شوند و اقدامات جدی برای حفظ و بقای این موسیقی انجام دهند که اهمیت آن برای نسل‌های آینده نیز باقی بماند و بتواند کمکی برای حفظ بخشی از هویت یک ملت باشد. این امر به خصوص در زمینه موسیقی بسیار مورد توجه است چرا که این هنر نسبت به سایر هنرها در کانون توجه کمتری قرار دارد.

ثبت موسیقی بخشی‌های خراسان توجه داخلی را جلب کرد
سریر با بیان این که ما با ثبت موسیقی بخشی‌های خراسان توانستیم توجه داخلی را به این موضوع جلب کنیم، اظهار داشت: این موسیقی‌ها بخش مهمی از هویت ملی ما هستند که اگر آنها را به ثبت نرسانیم مسئولان فرهنگی سال‌های آینده را نیز نسبت به حمایت و حفاظت از این میراث مهم ترغیب نخواهیم کرد.

نشان دادن نمادهای فرهنگی برای توسعه بشر ضروری است
در ادامه این برنامه محمدرضا سعیدآبادی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و دبیر کل ملی یونسکو درباره انواع ثبت جهان در یونسکو، گفت: ثبت جهانی میراث طبیعی شامل ثبت قطعه‌ای از زمین، جنگل، کوه و ...، ثبت میراث فرهنگی شامل بناها و نمادهای فرهنگی، ثبت میراث مستند یا حافظه جهانی و ثبت میراث معنوی یا ناملموس از جمله بخش‌های مختلف یونسکو در زمینه ثبت است که ثبت میراث معنوی از آخرین برنامه‌های یونسکو است.
وی ادامه داد: کانونی‌ترین موضوع در بحث ثبت‌های فرهنگی، بحث تنوع فرهنگی است و اگر ما ایمان به تمدن فرهنگی و تنوع زیستی و بودن گونه‌های زیستی و طبیعی داریم و معتقدیم چنین گونه‌های زیستی برای جامعه بشری مهم و ضروری هستند قطعا باید تنوع فرهنگی و نشان دادن نمادهای فرهنگی برای توسعه بشری را نیز لازم و ضروری بدانیم است چرا که همه این نمادها طیف‌های مختلف و رنگین‌کمان‌های جامعه فرهنگی هستند که ناشناخته مانده‌اند.
سعیدآبادی ادامه داد: بسیاری از خلاقیت‌های هنری ایران ناشناخته است و وظیفه میراث معنوی به ظهور رساندن این خلاقیت‌ها و نمادها است.

مرگ میراث ناملموس، مرگ خاموش است
وی با برشمردن دلایل ثبت چنین میراثی اظهار داشت: مرگ یک نوازنده، مرگ ساز و موسیقی‌اش است که اگر ثبت و اهتمام برای حفظ آن صورت نگیرد در بین نسل‌های آینده نیز هنر او رواج پیدا نمی‌کند. بر این اساس مرگ یک نماد ایرانی نیز می‌تواند پایان هنر آن باشد. این نکته نیازمند اهتمام ما به میراث ناملموس است.
دبیرکل ملی یونسکو ادامه داد: از دید من مرگ میراث ناملموس مرگ خاموش و مرگ میراث فرهنگی صدادار است. اگر یک نماد فرهنگی فرو بریزد همه با خبر خواهند شد اما مرگ یک نماد معنوی را کسی متوجه نمی‌شود و به خاطر این تفاوت در نوع زبان و مرگش، این نوع هنرها نیازمند اهتمام بیشتر و جدیت فراوان برای نگهداری، حفاظت و ثبت دارند.
سعیدآبادی ادامه داد: از میان 7 پرونده ثبت شده در یونسکو، موسیقی بخشی‌های خراسان که صرفا موسیقی نیست بلکه شعر، ادبیات، عرفان و اخلاق را در بر می‌گیرد ثبت شده که این پرونده با جدیت و حمایت خانه موسیقی، پژوهشگران و هنرمندان بخشی در این حوزه آماده شد.

برای حمایت از موسیقی بخشی‌های خراسان تلاش می‌کنیم
سعیدآبادی در خاتمه خاطر نشان کرد: ثبت یک اثر در یونسکو پایان راه نیست بلکه شروع راه دیگری است و نشان‌دهنده قدمت فرهنگی است اما نشان‌دهنده این خواهد بود که برای ارتقاء آن به نسل‌های بعدی نیز باید تلاش کرد. ما نیازمند این هستیم که کارهای بعدی را برای حمایت از این ژانر از موسیقی انجام دهیم.

حمایت یونسکو از هنرمندان جهان
به گزارش فارس، در ادامه این مراسم ای تین کلمنت معاون دفتر مرکزی یونسکو در بانکوک با اعلام حمایت یونسکو از هنرمندان گفت: این مراسم اولین بزرگداشت موسیقی بخشی‌های خراسان است که با حمایت خانه موسیقی و یونسکو برگزار شده است. به عقیده من این فعالیت‌ها به منظور بزرگداشت خلاقیت است و به منزله جشن هنر و موسیقی تمام ملت‌های دنیا است.
کلمنت در پایان از تصمیم‌گیران و برگزار کنندگان چنین برنامه‌هایی قدردانی کرد.

ایران بالاترین رتبه جهانی را در زمینه ثبت معنوی دارد
بعد از صحبت‌های کلمنت فیلم کوتاه موسیقی بخشی خراسان همراه با پرونده این اثر که به یونسکو ارسال شده، پخش و سپس چونلی هان رئیس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران نیز در خصوص ثبت موسیقی بخشی‌های خراسان به سخنرانی پرداخت.
در ادامه بهروز وجدانی کارشناس و پژوهشگر موسیقی و تهیه‌کننده پرونده ثبت موسیقی بخشی‌های خراسان گفت: فعالیت‌های یونسکو در حوزه میراث ناملموس به خصوص موسیقی در حال حاضر در کنوانسیون این مرکز وجود دارد که حفاظت از میراث ناملموس است، کشور ما دو سال بعد از تصویب چنین کنوانسیونی به یونسکو ملحق و از آن پس در سال 2009 پرونده ردیف‌های سنتی ایران و پرونده نوروز که بخش عمده‌ای از آن نیز به موسیقی اختصاص داشت را ارسال و در سال 2010 ، 5 پرونده از ایران به ثبت رسید که می‌توان گفت ایران طی سال‌های گذشته بالاترین کشور جهان در زمینه ثبت معنوی است.
وجدانی در خصوص ساخت پرونده بخشی‌های خراسان گفت: این فیلم طبق ضوابط یونسکو و با توجه به استانداردهای این نهاد ساخته شده و یک فیلم حرفه‌ای نیست بلکه همراه با مطالبی برای ثبت ارسال شده است. در این فیلم که از جنبه سینمایی قابل قبول نیست 10 بخشی شاخص نمونه‌های بارزی از موسیقی آیینی، جشن و شادی، مذهبی و موسیقی مرگ را اجرا می کنند. این موسیقی که نسل به نسل منتقل شده در بخشی از فیلم نشان‌دهنده ارائه آن به نسل آینده از طریق آموزش است.

باید برای ثبت انواع موسیقی نواحی تلاش کرد
در ادامه هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی نیز در خصوص دیگر اقدامات مسئولان برای ثبت میراث معنوی ایران گفت: ما باید اقداماتی در جهت ثبت هرایی‌های مازندران، مقامات تنبور کرمانشاه، بیت و حیران‌خوانی کردستان و آذربایجان غربی، آواز داغلارهای قشقایی و موسیقی ترکمن‌های ایران انجام دهیم.
وی ادامه داد: آنچه در سطح ملی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد دو بیتی‌خوانی‌های ایران است که هم اکنون رو به نابودی است. ثبت آیین‌ها و آوازهای کار و لالایی‌های ایران نیز بسیار اهمیت دارد و باید در جهت ثبت و نیز عدم نابودی آنها تلاش کرد.
وی با ابراز خرسندی از ثبت پرونده بخشی‌های خراسان گفت: من برای از بین رفتن نسل بخشی‌ها دلتنگم چرا که هم‌اکنون بیش از 5 بخشی در خراسان بیشتر باقی نمانده و مابقی مقام‌نواز هستند. هم‌اکنون حال دو بخشی بسیار نامناسب است و ملا غلامحسین افکاری در قوچان نیز اگر در پوشش تکریم هنرمندان قرار نمی‌گرفت تا به امروز وضعیتش مشخص نبود.
جاوید ادامه داد: از بخشی‌های حماسی نیز تنها سهراب محمدی زنده است ولی مشخص نیست که تا چه زمانی دستش به دوتار برود.
وی با انتقاد از شیوه آموزش موسیقی نواحی گفت: آموزشگاه‌ها فقط شیوه نوازندگی را آموزش می‌دهند و این در حالی است که پشت هر آواز بخشی و موسیقی محلی تفکری نهفته است.هم اکنون آنچه در ایران باقی مانده به غیر از 5 نفر همگی نیمچه دوتار نوازانی هستند که بسیار مدعی هنرشان‌ هستند.

آینده موسیقی بخشی‌های خراسان مشخص نیست
جاوید در پایان صحبت‌های خود خاطر نشان کرد: بخشی‌های خراسان در هر منطقه متفاوت هستند و اگر مد نظر قرار گرفته نشوند آینده‌شان مشخص نیست. امیدواریم با این حرکت و حمایت‌هایی که در پس این ثبت‌های معنوی نهفته است همه این مسائل و آسیب‌هایی که به بخشی‌های خراسان وارد است از بین برود.
وی افزود: امیدوارم با ثبت این پرونده وضعیت معیشتی بازماندگان این هنر مناسب شود و باعث ارتقاء مکتب‌های هنری آنها شود.
مراسم جشن ثبت موسیقی بخشی های خراسان با تقدیر از مجتبی قیطاقی نوازنده دوتار، هوشنگ جاوید، انگجی، شروین گودرزی و بهروز وجدانی و نیز با دوتار نوازی مجتبی قیطاقی به پایان رسید.